Dinozorlar neden bu kadar büyüktü?

Dinozorların en fazla hayranlık duyulan niteliklerinden biri ?inanılmaz büyüklükleri? aynı zamanda en gizemli özelliklerinden. Peki bu hayvanlar neden böylesine iriydi?

Yapılacak herhangi bir açıklama ?silahlanma yarışı? kuramıyla başlamalı: Bazı dinozor türleri yırtıcı hayvanlardan korunmak ya da onlara karşı üstünlük sağlamak için daha büyük boyutlara ulaştı. Yırtıcı bir hayvan, kendisini, ayağının altında bir böcek gibi ezebilecek yaratıklarla dalaşmaktan fazla hoşlanmaz. Florida Eyalet Üniversitesi?nden Greg Erickson ve diğer araştırmacıların dinozor kemiklerindeki büyüme halkaları üzerine yürüttüğü çalışmalar bebek dinozorların şaşırtıcı bir hızla büyüdüğünü gösteriyor. Dünyaya gelirken neredeyse yumurtalarını patlatıyorlardı. Minik bir Apatosaur yavrusu yalnızca 20 yıl içinde 30 tonluk bir canavara dönüşebiliyordu.

Geç Kretase döneminin baskın etoburları Tyrannosaurlar, ilk gençlik dönemlerinin sonuna kadar sabit bir hızla büyüyor ve ardından atağa kalkarak sadece yedi yıl içinde boyutlarının beş katına ulaşıyordu. Bu, bir türün iki ayrı ölümcül boyuta ulaştığı ?orta ve büyük? ve iki ayrı ekolojik konuma egemen olduğu anlamına geliyordu. Yavru Tyrannosaurus rex?ler küçük hayvan butlarını, babaları ise daha büyük porsiyonları afiyetle midelerine indiriyordu.

Ama ?daha büyük daha iyidir? şeklindeki basit açıklamada bir sorun var: Dinozorların çoğu devasa yaratıklar değildi. Küçük kemikler pek iyi korunamadığından, günümüze ulaşan fosiller (ve müzelerde sergilenenler) çoğunlukla çok iri olanlarına ait. Oysa köpek veya tavuk boyutlarında dinozorlar da vardı; hatta Microraptor olarak bilinenler sadece bir güvercin kadardı.

Ancak büyüme sonsuza dek sürmüyor: En büyük dinozorların çoğu bir noktadan sonra azaldı, yerlerini onların yalnızca yarısı kadar olan canlılar doldurdu. Bir süre boyunca büyük boyutlarının keyfini sürmüşlerdi ama artık hesabı kapatmaları gerekiyordu.

Araştırmacı Sara Decherd, dinozorların yaşadıkları çağlarda bulunan bitkiler üzerine bir araştırma yürütüyor ve çiçekli bitkilerin gelişimiyle devasa dinozorların sayısındaki azalma arasında ilişki olabileceğini savunuyor. Besleyici bitkilerin büyük dinozorların iştahını kabartacağı düşünülebilir, oysa tam tersi geçerli. Jurasik dönemde var olan bitkilerin, çıplak tohumlular gibi, besleyicilik özellikleri genelde düşüktü. Decherd, dinozorların, mayalanma fıçısı gibi işlev gören büyük midelere sahip olma gerekliliği nedeniyle giderek devasa boyutlara ulaşmış olabileceklerini söylüyor. Besleyici çiçekli bitkilerin ortaya çıkışıyla birlikte iri dinozorlar da yok olmaya başladı.

Uzman Matt Carrano, birçok dinozor neslinin sadece potansiyel sahibi olduğu için irileşmiş olabileceğini belirtiyor. ?Yeterli süre varsa potansiyel olarak ulaşabileceğiniz her boyuta ulaşabilirsiniz.?

Belki de asıl soru, ?Memeliler neden daha büyük değil?? olmalı. Yanıt ise üreme stratejilerinde saklı. Memeliler arasında gebelik dönemi en uzun olanlar, en büyük memeliler. Bu, görece az sayıda yavruyla sonuçlanan, yavaş bir süreç ve büyük memeliler değişen çevre koşullarına kolay uyum sağlayamıyor. Carrano, ?Büyük olmanın yararları var, ama bir noktada risk yarardan daha ağır basıyor? diyor.

Sonuçta daha büyük, daha iyi olmayabilir. Kretase döneminin sonunda dinozorların nesli tükenirken yalnızca daha küçük dinozor türlerinden biri hayatta kalmayı başarmıştı. Biz bu türe kuş diyoruz.